معرفی تحلیل شبکه‌ای و کاربردهای آن در مدیریت و سیاست‌گزاری منابع طبیعی (مطالعه قانون برنامه چهارم توسعه)

گسترش نگرش جامع به مدیریت و سیاست‌گزاری منابع طبیعی در پی موفقیت نداشتن بسیاری از سیاست‌ها و طرح‌های پیشین، بسیاری از متخصصان این حوزه را به‌سوی استفاده از روش‌های جدید کشانده است که امکان یافتن نقاط ضعف و خلاءهای سیاست‌ها و طرح‌های گذشته را برای آن‌ها فراهم می‌سازد. "تحلیل شبکه‌ای" یکی از این روش‌های نوین می‌باشد که اصل را بر روابط میان فاکتورها قرار داده و با ترسیم شبکه‌های ارتباطی، آن‌ها را تحلیل می نماید. شبکه‌بندی امکان بررسی و تحلیل ارتباطات میان یک مسأله با مسایل مرتبط را میسر می‌سازد؛ زیرا نمی‌توان در دنیای پیچیده امروز مرز دقیق و مشخصی میان مسایل برشمرد. مطالعات معدودی از این روش در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست استفاده نموده‌اند. این روش در ایران نیز کاملاً نوپا بوده و کاربردهای بی‌شمارش ناشناخته مانده است. این مقاله با هدف معرفی این روش و کاربردهای فراوان آن، به ترسیم و تحلیل شبکه همکاری‌های قانونی میان سازمان‌های مرتبط با منابع طبیعی در قانون برنامه چهارم توسعه پرداخته و از نرم‌افزارهای UCINET و Netdraw برای محاسبه مرکزیت‌های درجه و بینابینی و نیز ترسیم شبکه استفاده نموده است. نتایج نشان دادند که توزیع قدرت میان سازمان‌های درگیر به درستی صورت نگرفته و در تدوین این سند قانونی، رویکرد شبکه‌ای حاکم نبوده است. همچنین تحلیل شبکه‌ای، کارایی بالایی در ارزیابی برنامه‌های سیاستی و مدیریتی در حوزه منابع طبیعی و نشان دادن نقاط قوت و ضعف آن‌ها دارد. در نهایت پیشنهاد شد مدیران و سیاست‌گزاران حوزه منابع طبیعی، از توانایی‌ها و قابلیت‌های روش تحلیل شبکه‌ای در ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های پیشین این حوزه بهره برده و از نقاط قوت و ضعف آن‌ها برای تدوین و تهیه سیاست‌ها و برنامه‌های آتی استفاده نمایند.